Niniejsze podsumowanie zbiorczo opisuje najważniejsze wyroki i postanowienia dotyczące kwestii penitencjarnych wydane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka i Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Przedstawienie głównych trendów w europejskim orzecznictwie penitencjarnym ma na celu wspieranie prawników-praktyków zajmujących się więziennictwem w kontekście badań i sporów sądowych, a także zidentyfikowanie luk w orzecznictwie europejskim umożliwiające wypracowanie nowych perspektyw prowadzenia strategicznych sporów sądowych.
TEMATYKA>> Styczeń 2025 / LUTY 2025 / MARZEC 2025
STYCZEŃ 2025
PEŁNA WERSJA DOSTĘPNA W JĘZYKU ANGIELSKIM >>
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA
PETROSYAN przeciwko ARMENII ■ Skarga nr 51448/15
Jednostronne oświadczenie złożone przez władze, niezawierające zobowiązania do wznowienia dochodzenia w sprawie śmierci syna skarżącego; proponowana kwota zadośćuczynienia niezgodna z kwotą, jaką Trybunał przyznałby tytułem słusznego zadośćuczynienia w porównywalnej sprawie: odrzucenie wniosku Rządu o skreślenie skargi z listy (art. 37 ust. 1).
Nieskuteczne dochodzenie w sprawie śmierci syna skarżącego podczas pozbawienia wolności; odmowa władz zaangażowania skarżącego w postępowanie; brak publicznej kontroli nad dochodzeniem: naruszenie art. 2 (część proceduralna).
Niemożność wyjaśnienia okoliczności śmierci syna skarżącego podczas pozbawienia wolności przez nieskuteczne dochodzenie, które pozostawało pod wyłączną kontrolą władz: naruszenie art. 2 (część materialna).
Niemożność jednoznacznego stwierdzenia istnienia skutecznego mechanizmu ustalania jakiejkolwiek odpowiedzialności instytucjonalnej organów państwowych za naruszenie art. 2 na drodze sądowej w sytuacji, w której dane postępowanie krajowe nie zakończyło się pociągnięciem do odpowiedzialności karnej lub skazaniem; kwota potencjalnego odszkodowania stanowiąca niewystarczające zadośćuczynienie: naruszenie art. 13.
WYROKI WYDANE W TRYBIE UPROSZCZONYM
Rosja |Stały monitoring wizyjny, prowadzony w celach więziennych oraz w toaletach i pomieszczeniach z natryskami, również przez personel przeciwnej płci (Urazalin i inni przeciwko Rosji, nr. 30580/21 i 30 innych, 16 stycznia 2025 r.): naruszenie art. 8.
Rosja | Nieodpowiednie warunki odbywania kary pozbawienia wolności przez skazanych osadzonych w zakładach o zaostrzonym rygorze (Pulyalin i inni przeciwko Rosji, nr 1058/17 i 10 innych, 16 stycznia 2025 r.; Kuchev i inni przeciwko Rosji, nr 3234/17 i 12 innych, 16 stycznia 2025 r.; Degtyarev i inni przeciwko Rosji, nr. 19573/21 i 10 innych, 16 stycznia 2025 r.): naruszenie art. 3.
Turcja | Przejęcie rękopisów (dzieła literackie, dziennik osobisty, tomik poezji, notatnik osobisty) przez administrację więzienną (Gülmez i in. przeciwko Turcji, nr 27499/20 i 6 innych, 16 stycznia 2025 r.): naruszenie art. 10.
LUTY 2025
PEŁNA WERSJA DOSTĘPNA W JĘZYKU ANGIELSKIM >>
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA
M.B. przeciwko HISZPANII ■ Skarga nr. 38239/22
Zastosowanie środka zabezpieczającego polegającego na dalszym pozbawieniu wolności ze względu na stan zdrowia psychicznego na podstawie orzeczeń lekarskich wydanych w okresie popełnienia przestępstwa (prawie dwa lata wcześniej); brak oceny istnienia konieczności weryfikacji stanu skarżącej na podstawie prognozy jej przyszłego zachowania: naruszenie art. 5 ust. 1.
PALFREEMAN przeciwko BUŁGARII (decyzja) ■ Skarga nr. 6035/19
Kara dyscyplinarna w postaci siedmiu dni dodatkowych obowiązków porządkowych, w reakcji na naklejki o treści, którą władze zakładu karnego uznały za obraźliwą: niedopuszczalność skargi na podstawie art. 10 (skarga oczywiście bezzasadna).
Środek zaskarżenia o charakterze administracyjnym nieskuteczny ze względu na brak niezależności organu rozpatrującego skargi; środek zaskarżenia o charakterze sądowym nieskuteczny ze względu na niepewność co do sądowej kontroli sankcji dyscyplinarnych: niedopuszczalność skargi na podstawie art. 13 (skarga oczywiście bezzasadna).
Nałożenie sankcji dyscyplinarnych w celu „uciszenia” skarżącego – prezesa organizacji walczącej o prawa osób osadzonych: niedopuszczalność skargi na podstawie art. 18 (skarga oczywiście bezzasadna).
WYROKI WYDANE W TRYBIE UPROSZCZONYM
Rosja | Nieodpowiednie warunki transportu osób osadzonych (Tashuyev przeciwko Rosji, nr. 67503/17, 6 lutego 2025 r.): naruszenie art. 3.
Rosja | Odmowa widzeń rodzinnych w miejscach pozbawienia wolności (Golubev przeciwko Rosji, nr. 66647/17, 6 lutego 2025 r. i Bikbulatov przeciwko Rosji nr. 71537/17, 6 lutego 2025 r.): naruszenie art. 8.
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ
ALCHASTER II (opinia Rzecznika Generalnego) ■ Sprawa C-743/24 wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (Irlandia)
Pojęcie „surowszej kary” zawarte w art. 49 Karty praw podstawowych nie obejmuje sytuacji, w której zaostrzono zasady udzielania zwolnień warunkowych (zastępując prawo do automatycznego zwolnienia warunkowego po odbyciu pierwszej połowy orzeczonej kary możliwością zwolnienia po odbyciu co najmniej dwóch trzecich orzeczonej kary, w zależności od oceny przeprowadzonej przez komisję ds. zwolnień warunkowych).
MARZEC 2025
PEŁNA WERSJA DOSTĘPNA W JĘZYKU ANGIELSKIM >>
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA
RIGÓ przeciwko WĘGROM ■ Skarga nr. 54953/21
Odmowa uwzględnienia złożonego przez osobę osadzoną wniosku o krótkoterminową przerwę w odbywaniu kary w celu uczestniczenia w pogrzebach członków jego najbliższej rodziny, wyłącznie z uwagi na kontekst pandemii Covid-19, bez indywidualnej oceny ryzyka zdrowotnego dotyczącego wnioskodawcy lub osób trzecich: naruszenie art. 8.
KOROSTELEV I INNI przeciwko ROSJI ■ Skarga nr. 82352/17 i 3 inne
Osoby osadzone umieszczane na dłuższy czas w celi izolacyjnej; dodatkowe ograniczenia (ograniczony dostęp do ćwiczeń na świeżym powietrzu, limity dotyczące widzeń rodzinnych i otrzymywania paczek), złe warunki pozbawienia wolności: naruszenie art. 3.
GÖZÜTOK przeciwko TURCJI (decyzja) ■ Skarga nr. 41412/21
Użycie kajdanek wobec skarżącego z chorobą układu krążenia podczas badania lekarskiego: niedopuszczalność skargi na podstawie art. 3 (skarga oczywiście bezzasadna).
Środki bezpieczeństwa, takie jak konwój i rewizja osobista, stosowane w kontekście pandemii Covid-19; warunki osadzenia na oddziale kwarantanny; narażenie na bierne palenie: niedopuszczalność skargi na podstawie art. 3 (skarga oczywiście bezzasadna).
POULOPOULOS przeciwko GRECJI ■ Skarga nr. 27936/18
Pozbawienia wolności nieuleczalnie chorego osadzonego (z nowotworem i marskością wątroby) w szpitalu więziennym w złych warunkach bytowych (przeludnienie, nieodpowiednia higiena, nieprzestrzeganie przepisanego specjalnego reżimu żywieniowego): naruszenie art. 3.
Brak skutecznego środka odwoławczego w tym zakresie: naruszenie art. 13.
NIORT przeciwko WŁOCHOM ■ Skarga nr. 4217/23
Niedokonanie przez władze odpowiedniej oceny celowości dalszego pozbawienia wolności skazanego z uwagi na jego stan zdrowia (zaburzenie osobowości, zaburzenie osobowości z pogranicza i zaburzenie antyspołeczne), pomimo licznych przesłanek wskazujących na wątpliwości co do zasadności dalszego pozbawienia wolności: naruszenie art. 3 (część proceduralna).
Niewykonanie przez władze orzeczeń sądowych nakazujących przeniesienie skarżącego do zakładu karnego, w którym mógłby uzyskać odpowiednią opiekę medyczną: naruszenie art. 6 ust. 1 (w sprawie cywilnej).
Zaburzenia psychiczne skarżącego nie przeszkodziły mu w zrozumieniu i skorzystaniu z celu reintegracji społecznej realizowanego przez środek detencyjny: niedopuszczalność skargi na podstawie art. 5 ust. 1 lit. a) (skarga oczywiście bezzasadna).
Niewypełnienie przez państwo obowiązku przekazania wszystkich informacji niezbędnych do ustalenia stanu faktycznego: naruszenie art. 38.
WYROKI WYDANE W TRYBIE UPROSZCZONYM
Węgry | Dożywotnie pozbawienie wolności bez możliwości zwolnienia warunkowego; obowiązkowe postępowanie w przedmiocie ułaskawienia odbywające się dopiero po upływie czterdziestu lat (Pápics i inni przeciwko Węgrom, nr. 13727/20 i 15 innych, 4 marca 2025 r.): naruszenie art. 3.
Rosja | Nieodpowiednie warunki transportu osób osadzonych (Sannikov przeciwko Rosji, nr. 176/22, 6 marca 2025 r.): naruszenie art. 3.
Rosja | Brak lub opóźnienie w zapewnieniu odpowiedniego leczenia w areszcie dla więźniów cierpiących na HIV, z ubytkami w uzębieniu i dolegliwościami bólowymi w jamie ustnej (Gordiyenok i Turpulkhanov przeciwko Rosji, nr. 47120/22 i 19373/23, 6 marca 2025 r.): naruszenie art. 3 i 13.
We współpracy z


Projekt finansowany przez Unię Europejską i Fundusz im. Roberta Carra. Wyrażone w nim poglądy i opinie stanowią jednak wyłącznie poglądy i opinie autorów i nie muszą prezentować oficjalnego stanowiska Unii Europejskiej, Komisji Europejskiej lub Funduszu im. Roberta Carra. Unia Europejska, Komisja Europejska i Fundusz im. Roberta Carra nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

